1. Sự phát triển của từ vựng (tiếp theo)

Câu 1 (trang 35 VBT Ngữ văn 9, tập 1)

Tìm hai mô hình có khả năng tạo ra những từ ngữ mới theo kiểu x + tặc ở trên.

Phương pháp giải:

Lưu ý: có rất nhiều mô hình như vậy, hãy chọn một yếu tố Hán Việt đứng sau, ta sẽ có hàng loạt ví dụ. Mẫu x + gia: đại gia, thương gia, thi gia, phi hành gia, quốc gia,...

Lời giải chi tiết:

“x + hóa”: lão hóa, cơ giới hóa, điện khí hóa, công nghiệp hóa, ôxi hóa..

“x + trường”: nông trường, công trường, ngư trường, thương trường, chiến trường...

Câu 2 (trang 35 VBT Ngữ văn 9, tập 1)

Tìm năm từ ngữ mới được dùng phổ biến gần đây và giải thích nghĩa của những từ ngữ đó.

Phương pháp giải:

Chú ý là các từ ngữ này mới xuất hiện; giải thích như cách giải thích trong từ điển. Mẫu thị trường chứng khoán: nơi hoạt động mua bán cổ phiếu hoặc trái phiếu.

Lời giải chi tiết:

- Công nghệ cao: công nghệ dựa trên cơ sở khoa học kĩ thuật hiện đại, có độ chính xác và hiệu quả kinh tế cao.

- Công viên nước: công viên trong đó chủ yếu là những trò chơi dưới nước như trượt nước, bơi thuyền, tắm biển nhân tạo,…

- Đa dạng sinh học: phong phú, đa dạng về nguồn gen, về giống loài sinh vật trong tự nhiên.

- Đường cao tốc: đường xây dựng theo tiêu chuẩn đặc biệt dành riêng cho các loại xe cơ giới chạy với tốc độ cao (khoảng từ 100 km/h trở lên).

- Thương hiệu: nhãn hiệu thương mại (nhãn hiệu của hàng hóa của cơ sở sản xuất, kinh doanh).

Câu 3 (trang 36 VBT Ngữ văn 9, tập 1)

Dựa vào kiến thức đã học chỉ rõ các từ sau từ nào mượn Hán, từ nào mượn Ấn Âu: mãng xà, xà phòng, biên phòng, ô tô, tham ô, tô thuế, ra-đi-ô, ô xi, cà phê, phê phán, ca nô, ca sĩ, nô lệ.

Phương pháp giải:

Lưu ý rằng một số từ mượn của Châu Âu nay viết liền, không có gạch nối, một số lại đồng âm với một yếu tố cấu tạo từ, khiến dễ lẫn là gốc Hán.

Lời giải chi tiết:

- Từ mượn của tiếng Hán: mãng xà, biên phòng, tham ô, tô thuế, phê bình, phê phán, ca sĩ, nô lệ.

- Từ mượn của các ngôn ngữ châu Âu: xà phòng, ô tô, ra-đi-ô, cà phê, ca nô.

Câu 4 (trang 36 VBT Ngữ văn 9, tập 1)

Nêu vắn tắt những cách phát triển từ vựng và thảo luận vấn đề: Từ vựng của một ngôn ngữ có thể thay đổi được hay không?

Phương pháp giải:

Hãy chú ý hai cách thức là phát triển nghĩa (tăng chất lượng) và phát triển từ (tăng số lượng) bằng cách tạo từ ngữ mới và mượn từ ngữ của tiếng nước ngoài. Yêu cầu tăng vốn từ là một yêu cầu tất yếu, đáp ứng nhu cầu giao tiếp của xã hội.

Lời giải chi tiết:

- Những cách phát triển từ vựng:

+ Phát triển về nghĩa từ ngữ và phát triển về số lượng từ ngữ.

+ Sự phát triển về số lượng từ ngữ có thể diễn ra bằng hai cách: tạo từ ngữ mới và mượn từ ngữ của tiếng nước ngoài.

- Thế giới tự nhiên và xã hội xung quanh chúng ta luôn luôn vận động và phát triển. Nhận thức về thế giới của con người cũng vận động và phát triển theo. Nếu từ vựng của một ngôn ngữ không thay đổi thì ngôn ngữ đó không thể đáp ứng được nhu cầu giao tiếp và nhận thức của người bản ngữ.