1. Làng

Câu 1 (trang 112 VBT Ngữ văn 9, tập 1)

Truyện ngắn Làng đã xây dựng được một tình huống truyện làm bộc lộ sâu sắc tình yêu làng quê và lòng yêu nước ở nhân vật ông Hai. Đó là tình huống nào?

Phương pháp giải:

Đọc đoạn đầu của phần trích để nhận biết tình huống đột ngột khi ông Hai nhận được tin làng ông theo giặc. Tình huống ấy làm ông đau xót, day dứt, tủi nhục, sợ hãi…

Lời giải chi tiết:

- Tác giả đặt nhân vật ông Hai vào một tình huống để làm bộc lộ sâu sắc tình cảm yêu làng, yêu nước của ông.

- Tình huống ấy là cái tin làng ông theo giặc mà chính ông nghe được từ miệng những người tản cư qua vùng ông.

Câu 2 (trang 112 VBT Ngữ văn 9, tập 1)

Thuật lại diễn biến tâm trạng và hành động cùa ông Hai từ lúc nghe làng mình theo giặc đến kết thúc truyện.

Phương pháp giải:

Tìm các chi tiết miêu tả diễn biến tâm trạng và hành động của nhân vật ông Hai trong truyện để giải đáp.

Lời giải chi tiết:

* Diễn biến tâm trạng ông Hai:

+ Khi nghe tin quá đột ngột ấy, ông Hai sững sờ.

+ Khi trấn tĩnh lại được phần nào, ông còn cố chưa tin cái tin ấy nhưng mọi sự thật trước mắt làm ông không thể không tin.

+ Từ lúc ấy, cái tin dữ ấy trở thành một nỗi ám ảnh day dứt trong ông.

+ Suốt mấy ngày sau, ông Hai không dám đi đâu, chỉ quanh quẩn ở nhà, nghe ngóng tình hình.

+ Khi đi nghe tin cải chính, làng chợ Dầu không theo giặc ông Hai như được hồi sinh.

* Lí giải:

- Ông Hai yêu làng của mình, tự hào và tôn thờ nó. Thế mà, đùng một cái ông nghe được cái tin làng chợ Dầu của ông theo Tây. Càng yêu làng, hãnh diện, tự hào về làng bao nhiêu thì bây giờ ông Hai lại càng thấy đau đớn, tủi hổ bấy nhiêu.

Câu 3 (trang 113 VBT Ngữ văn 9, tập 1)

Vì sao ông Hai lại trò chuyện như thế với đứa con nhỏ? Qua những lời trò chuyện ấy, em cảm nhận được điều gì về tấm lòng của ông Hai đối với làng quê, đất nước, với cuộc kháng chiến. Tình yêu làng quê và lòng yêu nước ở ông Hai có quan hệ như thế nào?

Phương pháp giải:

Lần lượt giải thích từng câu hỏi theo gợi ý trong SGK.

Lời giải chi tiết:

- Ông Hai dãi bày tâm sự với con nhỏ vì trong hoàn cảnh dồn nén và bế tắc ấy ông chỉ còn biết trút nỗi lòng của mình vào những lời tâm sự với đứa con ngây thơ.

- Qua nhưng lời tâm sự thực chất là giãi bày lòng mình ấy ta thấy rõ ông Hai:

+ Là người yêu làng sâu nặng.

+ Tấm lòng thủy chung với kháng chiến với cách mạng mà biểu tượng là cụ Hồ, tình cảm ấy sâu nặng bền vững thiêng liêng.

Câu 4 (trang 113 VBT Ngữ văn 9, tập 1)

Nhận xét về nghệ thuật miêu tả tâm lý và ngôn ngữ nhân vật ông Hai của tác giả.

Phương pháp giải:

Hướng tìm hiểu, nhận xét:

- Tác giả thể hiện tâm lí nhân vật trong hành động, trong ngôn ngữ đối thoại và độc thoại một cách hợp lí.

- Đặt nhân vật vào tình huống thử thách để bộc lộ tâm trạng một cách sâu sắc.

Lời giải chi tiết:

- Tác giả đặt nhân vật vào tình huống thử thách bên trong để bộc lộ chiều sâu tâm trạng.

- Miêu tả cụ thể, gợi cảm các diễn biến nội tâm qua các ý nghĩ, hành vi, ngôn ngữ... Đặc biệt, tác giả diễn tả rất đúng và gây ấn tượng mạnh mẽ về sự ám ảnh, day dứt trong tâm trạng nhân vật. Điều đó chứng tỏ Kim Lân am hiểu sâu sắc con người và thế giới tinh thần của con người, đặc biệt là người nông dân.

Câu 1 (trang 114 VBT Ngữ văn 9, tập 1)

Chọn và phân tích một đoạn miêu tả tâm lí nhân vật trong Hai trong truyện. Trong đoạn ấy, tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nào để miêu tả tâm lí nhân vật.

Trả lời:

- Đoạn văn:

"Ông lão ôm thằng con út lên lòng, vỗ nhè nhẹ vào lưng nó, khẽ hỏi:

....

- Ừ đúng rồi, ủng hộ cụ Hồ Chí Minh con nhỉ?"

- Phân tích: Đoạn đối thoại này đã biểu hiện tình cảm thiêng liêng và sâu nặng của ông Hai với quê hương, đất nước, với kháng chiến. Trò chuyện với đứa con thực chất là cách ông tự thổ lộ nỗi lòng thủy chung của mình với làng quê, với kháng chiến.

- Nghệ thuật: Hình thức đối thoại nhưng mang tính chất độc thoại.

Câu 2 (trang 114 VBT Ngữ văn 9, tập 1)

Em còn nhớ truyện ngắn hay bài thơ nào cũng viết về tình cảm quê hương, đất nước? Hãy nêu nét riêng của truyện Làng so với những tác phẩm ấy.

Trả lời

- Những truyện ngắn, bài thơ viết về tình cảm quê hương, đất nước: Tre Việt Nam - Nguyễn Duy, Quê hương - Giang Nam.

- Nét riêng của truyện ngắn Làng: tình cảm quê hương đất nước được đặt trong sự gắn bó khăng khít với nhau, hòa quyện, thống nhất với nhau, tình cảm ấy được làm nổi bật lên trong hoàn cảnh cụ thể là cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của dân tộc.