Mục lý thuyết (Phần học theo SGK) - Trang 16

A. AXIT CLOHIĐRIC (HCl)

1. Tính chất

Dung dịch axit clohiđiric là dung dịch bão hòa hiđroclorua, có tính chất của một axit mạnh.

Đổi màu quỳ tím thành đỏ.

Tác dụng với nhiều kim loại (Mg, Al, Zn, Fe,...) sản phẩm là muối clorua và giải phóng khí hiđro

Phương trình hóa học: Fe + 2HCl → FeCl₂ + 2H₂     

Tác dụng với bazơ sản phẩm là muối  và nước.

Phương trình hóa học: NaOH + HCl → NaCl + H₂O  

Tác dụng với oxit bazơ sản phẩm là muối  và nước.

Phương trình hóa học: Na₂O+ 2HCl → 2NaCl+ H₂O    

2. Ứng dụng

- Điều chế các muối clorua.

- Làm sạch bề mặt kim loại trước khi hàn.

- Tẩy gỉ kim loại trước khi sơn, tráng, mạ kim loại.

- Dùng trong chế biến thực phẩm, dược phẩm

B. AXIT SUNFURIC (H₂SO₄₎

I. Tính chất vật lí Axit H₂SO₄ là chất lỏng sánh, không màu, nặng gấp hai lần nước, không bay hơi, tan dễ dàng trong nước và tỏa nhiều nhiệt.

Muốn pha loãng axit sunfuric đặc phải rót từ từ axit đặc vào lọ đựng sẵn nước rồi khuấy đều. Làm ngược lại sẽ gây nguy hiểm

II. Tính chất hóa học

Axit H₂SO₄ loãng và H₂SO₄ đặc có những tính chất hóa học khác nhau.

1. Axit H₂SO₄ loãng có đầy đủ tính chất của một axit.

- Đổi màu quỳ tím thành đỏ

- Tác dụng với nhiều kim loại thu được sản phẩm là muối sunfat và khí hiđro

Phương trình hóa học: Fe + H₂SO_{4 loãng} → FeSO₄+ H₂     

- Tác dụng với bazơ thu được sản phẩm là muối sunfat và nước.

Phương trình hóa học: 2NaOH + H₂SO_{4 loãng}  → Na₂SO₄ + 2H₂O  

- Tác dụng với oxit bazơ thu được sản phẩm là muối sunfat và nước.

Phương trình hóa học: Na₂O+ H₂SO_{4 loãng} → Na₂SO₄ + H₂O    

2. Axit H₂SO₄ đặc có những tính chất hóa học riêng

a) Tác dụng với nhiều kim loại tạo thành muối sunfat (ứng với hóa trị cao của kim loại nếu kim loại có nhiều hóa trị), không giải phóng khí hiđro

Phương trình hóa học:  Cu + H₂SO_4đặc → CuSO₄ + SO₂ + H₂O

b) Axit H₂SO₄ đặc có tính háo nước. 

Phương trình hóa học: C₁₂H₂₂O₁₁   \(\overset{H_{2}SO_{4}}{\rightarrow}\)   12C + 11H₂O

Chú ý: Khi sử dụng axit sunfuric đặc phả hết sức cẩn thận!

III. Ứng dụng

Hàng năm, thế giới sản xuất gần 200 triệu tấn axit H₂SO₄ . Axit H₂SO₄ là nguyên liệu của nhiều ngành sản xuất hóa học như sản xuất phân bón, phẩm nhuộm, chế biến dầu  mỏ,..

IV. Sản xuất axit H₂SO₄  bằng phương pháp tiếp xúc.

a) Nguyên liệu chủ yếu là lưu huỳnh (hoặc quặng pirit sắt), không khí và nước.

b) Các công đoạn sản xuất axit H₂SO₄ gồm :

- Sản xuất lưu huỳnh đioxit

Phương trình hóa học: S + O₂ \(\xrightarrow{{{t^o}}}\) SO₂

- Sản xuất lưu huỳnh trioxit 

Phương trình hóa học: 2SO₂ + O_{2 \(\xrightarrow[V_{2}O_{5}]{t^{0}}\)} 2SO₃

- Sản xuất axit H₂SO₄ 

Phương trình hóa học: SO₃ + H₂O →  H₂SO₄

V. Nhận biết axit H₂SO₄ và muối sunfat

- Thuốc thử nhận biết gốc sunfat (\(SO_4^{2 - }\)) trong axit sunfuric muối sunfat là: dung dịch muối bari. 

Phương trình hóa học:

H₂SO₄ + BaCl₂ → 2HCl + BaSO₄

Na₂SO₄ + BaCl₂ → 2NaCl + BaSO₄

Phân biệt axit sunfuric và muối sunfat có thể bằng kim loại như Mg