1. Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga

Câu 1 (trang 58 VBT Ngữ văn 9, tập 1)

Kiểu kết cấu truyền thống nào đã được sử dụng trong truyện Lục Vân Tiên? Đối với văn chương nhằm tuyên truyền đạo đức thì kiểu văn chương ấy có ý nghĩa gì?

Phương pháp giải:

Chú ý đến kết cấu theo hai tuyến thiện - ác và kiểu kết thúc có hậu của loại truyện này.

Lời giải chi tiết:

     Truyện Lục Vân Tiên có kiểu kết cấu ước lệ theo khuôn mẫu của truyện truyền thống: người tốt gặp gian truân, bị kẻ xấu hãm hại nhưng được phù trợ và cứu giúp, cuối cùng được đền đáp xứng đáng, kẻ xấu bị trừng trị. Đây là loại truyện thể hiện khát vòng cháy bỏng của nhân dân: ở hiền gặp lành, cái thiện chiến thắng cái ác.

Câu 2 (trang 58 VBT Ngữ văn 9, tập 1)

Đọc đoạn trích em cảm nhận Lục Vân Tiên là con người thế nào? Hãy phân tích những phẩm chất của nhân vật qua hành động đánh cướp và qua cách cư xử với Kiều Nguyệt Nga?

Phương pháp giải:

Chú ý rằng Vân Tiên đơn độc nhưng dám đánh cướp, đánh xong không cần trả ơn, quan hệ với Kiều Nguyệt Nga đứng đắn, nghiêm túc.

Lời giải chi tiết:

- Hình ảnh Lục Vân Tiên trong đoạn trích là một chàng trai nghĩa hiệp, tài giỏi, không chịu nổi cảnh “bất bình”:

  - Vân Tiên ghé lại bên đàng,

Bẻ cây làm gậy nhằm làng xông vô…

- Vân Tiên tả đột hữu xông

Khác nào Triệu Tử phá vòng Đương Dang

- Hành động đó thể hiện tính cách anh hùng, tài năng và tấm lòng cao thượng của Vân Tiên. Hình ảnh Vân Tiên trong trận đánh được miêu tả theo phong cách văn chương cổ, đó là theo cách so sánh với mẫu hình lí tưởng Triệu Tử Long (Triệu Vân) một mình phá vòng vay của Tào Tháo trong trận Đương Dang (Đương Dang) nổi tiếng.

- Thái độ cư xử của Vân Tiên với Kiều Nguyệt Nga sau khi đánh cướp cũng thể hiện rõ bản chất của con người hào hiệp, trọng nghĩa khinh tài, từ tâm, nhân hậu. Tuy có màu sắc của lễ giáo phong kiến (Khoan khoan ngồi đó chớ ra/ Nàng là phận gái, ta là phận trai) nhưng đoạn thơ vẫn thể hiện đức tính khiêm nhường đáng quý của chàng.

Câu 3 (trang 58 VBT Ngữ văn 9, tập 1)

Với tư cách là người chịu ơn, Kiều Nguyệt Nga trong đoạn trích này đã bộc lộ những nét đẹp tâm hồn như thế nào? Hãy phân tích qua ngôn ngữ, cử chỉ của nàng?

Phương pháp giải:

Đọc lại đoạn trích, chú ý tới sự hiếu thảo, cách ăn nói, cách suy nghĩ về sự chịu ơn và ước muốn đền đáp Lục Vân Tiên của Kiều Nguyệt Nga.

Lời giải chi tiết:

      Đoạn trích cũng cho thấy: Kiều Nguyệt Nga là cô gái khuê các, thuỳ mị, nết na, có học thức. Trước ân nhân, nàng giãi bày rất chân thành:

Trước xe quân tử tạm ngồi

Xin cho tiện thiếp lạy rồi sẽ thưa

      Không những thế, nàng còn tỏ ra rất áy náy, tìm mọi cách để trả ơn chàng, và ý thức sâu sắc rằng:

Lấy chi cho phỉ tấm lòng cùng ngươi

      Đó là một vẻ đẹp tâm hồn trong sáng, cũng là vẻ đẹp lí tưởng nhân văn của tác phẩm Truyện Lục Vân Tiên.

Câu 4 (trang 59 VBT Ngữ văn 9, tập 1)

Theo em, nhân vật trong đoạn trích này được miêu tả chủ yếu qua ngoại hình, nội tâm hay hành động cử chỉ? Điều đó cho thấy truyện Lục Vân Tiên gần với loại truyện nào đã học?

Phương pháp giải:

Chú ý đến sự gần gũi giữa tác phẩm Truyện Lục Vân Tiên với truyện dân gian đã nói ở câu 1.

Lời giải chi tiết:

- Nhân vật được miêu tả chủ yếu qua hành động, cử chỉ.

- Gần với truyện cổ tích.

Câu 5 (trang 59 VBT Ngữ văn 9, tập 1)

Em có nhận xét gì về ngôn ngữ của tác giả trong đoạn trích?

Phương pháp giải:

Đọc lại đoạn trích, chú ý đây là ngôn ngữ của truyện kể, giàu màu sắc Nam Bộ, sự giản dị, gần gũi với ngôn ngữ đời sống, tính chất đa dạng khi diễn tả lời nói của nhân vật.

Lời giải chi tiết:

Ngôn ngữ thể hiện trong đoạn trích là ngôn ngữ bình dân, giản dị, gần với lời ăn tiếng nói của người dân Nam Bộ, rất tự nhiên cho nên nó có sức sống lâu bền trong đời sống.