3. Bài 4. Sơ lược về bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học

Lời giải chi tiết:

- Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố để dễ dàng nhận ra tính chất của chúng

   + Các nguyên tố hóa học được xếp theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân

   + Các nguyên tố trong cùng một hàng có cùng số lớp electron trong nguyên tử

   + Các nguyên tố trong cùng cột có tính chất gần giống nhau

Phương pháp giải:

1. Số electron ở lớp ngoài cùng của nguyên tử các nguyên tố trong một hàng khi đi từ trái sang phải: tăng dần

2. Số electron ở lớp ngoài cùng của nguyên tử các nguyên tố trong cùng một cột: bằng nhau

Lời giải chi tiết:

1.

- Sự thay đổi số electron ở lớp ngoài cùng trong cùng 1 hàng khi đi từ trái sang phải:

   + Hàng thứ 1: Số electron ở lớp ngoài cùng tăng dần từ 1 đến 2

   + Hàng thứ 2: Số electron ở lớp ngoài cùng tăng dần từ 1 đến 8

   + Hàng thứ 3: Số electron ở lớp ngoài cùng tăng dần từ 1 đến 8

2.

- Sự thay đổi số electron ở lớp ngoài cùng trong cùng 1 cột khi đi từ trên xuống dưới: Trong cùng 1 cột, các nguyên tử có số electron ở lớp ngoài cùng bằng nhau. Ví dụ

   + Cột 1: Số electron ở lớp ngoài cùng = 1

   + Cột 2: Số electron ở lớp ngoài cùng = 2

   + Cột 8: Trừ He, số electron ở lớp ngoài cùng = 8

Phương pháp giải:

1. Dựa vào số electron ở lớp ngoài cùng và số lớp electron của nguyên tố đó

2. Các nguyên tố trong cùng một hàng sẽ có cùng số lớp electron

Lời giải chi tiết:

1.

- Dựa vào số electron ở lớp ngoài cùng và số lớp electron của nguyên tố đó. Ví dụ

   + Trong cùng một hàng, tính từ trái sang phải: Các nguyên tử có cùng số lớp electron, số electron ở lớp ngoài cùng tăng dần

   + Trong cùng một cột, tính từ trên xuống dưới: Các nguyên tử có cùng số electron ở lớp ngoài cùng, số lớp electron tăng dần

2.

Trong 4 nguyên tố: Li, Na, C, O có 3 nguyên tố trong cùng 1 hàng đó là: Li, C, O đều nằm ở hàng thứ 2

=> 3 nguyên tố Li, C, O đều có 2 lớp electron

Phương pháp giải:

1. Số hiệu nguyên tử = số đơn vị điện tích hạt nhân = số electron trong nguyên tử

2.

Lời giải chi tiết:

1.

Ta có: số hiệu nguyên tử = số đơn vị điện tích hạt nhân (số proton) = số electron trong nguyên tử

- Oxygen có số hiệu nguyên tử là  8

=> Oxygen có 8 proton và 8 electron

2.

- Ô số 6:  

   + Kí hiệu hóa học: C

   + Tên nguyên tố: Carbon

   + Số hiệu nguyên tử: 6

   + Khối lượng nguyên tử: 12

   + Số electron trong nguyên tử = số hiệu nguyên tử: 6

- Ô số 11:   

   + Kí hiệu hóa học: Na

   + Tên nguyên tố: Sodium

   + Số hiệu nguyên tử: 11

   + Khối lượng nguyên tử: 23

   + Số electron trong nguyên tử = số hiệu nguyên tử: 12

Phương pháp giải:

1. Số lớp electron là số đường tròn xung quanh hạt nhân

2. Số lớp electron = số thứ tự chu kì của nguyên tố

Lời giải chi tiết:

- Nguyên tố H (Z = 1), He (Z = 2), Li (Z = 3), Be ( Z = 4), C (Z = 6), N (Z = 7)

1.

- Nguyên tố H, He có 1 đường tròn => 1 lớp electron

- Nguyên tố Li, Be, C, N có 2 đường tròn => 2 lớp electron

2.

- Nguyên tố H, He có 1 lớp electron, nằm ở chu kì 1

- Nguyên tố Li, Be, C, N có 2 lớp electron, nằm ở chu kì 2

=> Số lớp electron của nguyên tử các nguyên tố = số thứ tự chu kì của các nguyên tố đó

Phương pháp giải:

1. Nguyên tố xung quanh nguyên tố C: B, N, Si

2. Chu kì là dãy các nguyên tố mà nguyên tử của chúng có cùng số lớp electron

Lời giải chi tiết:

1.

- Các nguyên tố xung quanh nguyên tố C là: B, N, Si

- Nguyên tố B:

   + Tên: Boron

   + Kí hiệu hóa học: B

   + Điện tích hạt nhân: 5

- Nguyên tố N:

   + Tên: Nitrogen

   + Kí hiệu hóa học: N

   + Điện tích hạt nhân: 7

- Nguyên tố Si:

   + Tên: silicon

   + Kí hiệu hóa học: Si

   + Điện tích hạt nhân: 14

2.

- Chu kì là dãy các nguyên tố mà nguyên tử của chúng có cùng số lớp electron

=> Nguyên tử các nguyên tố thuộc chu kì 3 đều có 3 lớp electron

Phương pháp giải:

1. Dựa vào mô hình đã chuẩn bị, đếm số electron ở lớp ngoài cùng

2. Các nguyên tố trong cùng 1 nhóm A có số electron ở lớp ngoài cùng bằng nhau

Lời giải chi tiết:

1.

- Nguyên tử Li (Z = 3): Có 1 electron ở lớp ngoài cùng

- Nguyên tử Na (Z = 11): Có 1 electron ở lớp ngoài cùng

- Nguyên tử F (Z = 9): Có 7 electron ở lớp ngoài cùng

- Nguyên tử Cl (Z = 17): Có 7 electron ở lớp ngoài cùng

=> Nguyên tử Li, Na có cùng số electron ở lớp ngoài cùng, nguyên tử F, Cl có cùng số electron ở lớp ngoài cùng

2.

- Nguyên tử Li, Na có 1 electron ở lớp ngoài cùng => Nằm trong nhóm IA

- Nguyên tử F, Cl có 7 electron ở lớp ngoài cùng => Nằm ở nhóm VIIA

=> Số electron ở lớp ngoài cùng của nguyên tử các nguyên tố = số thứ tự nhóm

Phương pháp giải:

1. Các nguyên tố trong cùng 1 nhóm A có số electron ở lớp ngoài cùng bằng nhau = số thứ tự của nhóm

2.

- Chu kì 1, 2, 3 được gọi là các chu kì nhỏ

- Beryllium thuộc nhóm IIA

Lời giải chi tiết:

1.

- Al thuộc nhóm IIIA => Al có 3 electron ở lớp ngoài cùng

- S thuộc nhóm VIA => S có 6 electron ở lớp ngoài cùng

2.

- Beryllium thuộc chu kì 2 nhóm IIA

=> Có nguyên tố Magnesium thuộc chu kì 3 nhóm IIA (cùng nhóm với nguyên tố beryllium)

Phương pháp giải:

1.

- Số thứ tự = số hiệu nguyên tử

- Số chu kì = số thứ tự hàng

- Số nhóm = số thứ tự cột A

2.

Các tính chất của kim loại: tính dẻo, bền, dẫn điện, dẫn nhiệt, có tính ánh kim

Lời giải chi tiết:

1.

- Nguyên tố Al:

   + Số thứ tự: 13

   + Chu kì: 3

   + Nhóm: IIIA

- Nguyên tố Ca:

   + Số thứ tự: 20

   + Chu kì: 4

   + Nhóm: IIA

- Nguyên tố Na:

   + Số thứ tự: 11

   + Chu kì: 3

   + Nhóm: IA

2.

- Trong Hình 4.6:

   + Nhôm có tính dẻo, được dùng làm màng bọc thực phẩm

   + Sắt cứng, bền với môi trường, được dùng làm công trình xây dựng

   + Đồng có tính dẫn điện tốt, được dùng làm lõi dây điện

Phương pháp giải:

- Số thứ tự = số hiệu nguyên tử

- Số chu kì = số thứ tự hàng

- Số nhóm = số thứ tự cột A

Lời giải chi tiết:

- Nguyên tố oxygen (O)

   + Số thứ tự: 8

   + Chu kì: 2

   + Nhóm: VIA

- Nguyên tố chlorine (Cl)

   + Số thứ tự: 17

   + Chu kì: 3

   +  Nhóm: VIIA

- Nguyên tố sulfur (S)

   + Số thứ tự: 16

   + Chu kì: 3

   + Nhóm: VIIA

- Nguyên tố bromine (Br)

   + Số thứ tự: 35

   + Chu kì: 4

   + Nhóm: VIIA

Phương pháp giải:

1.

- Số thứ tự = số hiệu nguyên tử

- Số chu kì = số thứ tự hàng

- Số nhóm = số thứ tự cột A

2. Bảng tuần hoàn gồm các nguyên tố: kim loại, phi kim và khí hiếm

3.

- Nguyên tố kim loại ở góc dưới bên trái của bảng, được thể hiện bằng màu xanh

- Nguyên tố phi kim chủ yếu ở góc trên bên phải, được thể hiện bằng màu hồng

Lời giải chi tiết:

1. Khí hiếm Neon

   + Số thứ tự: 10

   + Chu kì: 2

   + Nhóm: VIIIA

2. Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học gồm các nguyên tố: kim loại (màu xanh), phi kim (màu hồng) và khí hiếm (màu vàng). Xem ở Bảng tuần hoàn trang 25

=> Đáp án D

3.

a) 

- Các nguyên tố kim loại là: Ba, Rb, Cu, Fe

- Các nguyên tố phi kim là: P, Si

b) Ứng dụng của nguyên tố Nhôm (Al) trong đời sống

- Được dùng để chế tạo máy bay, ô tô, tên lửa, tàu vũ trụ

- Dùng trong xây dựng nhà cửa và trang trí nội thất

- Dụng cụ nhà bếp vì dẫn nhiệt tốt, ít bị gỉ và không độc

- Bột nhôm trộn với bột sắt oxit để thực hiện phản ứng nhiệt nhôm dùng hàn đường ray

>> Xem chi tiết: Lý thuyết bài 4: Sơ lược về bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học - KHTN 7 Kết nối tri thức