2. Bài 5. Bảo tồn di sản văn hóa

Trả lời câu hỏi 1 trang 24 SGK GDCD 7 – Kết nối tri thức:

Em hãy tìm và hát những làn điệu mang đậm bản sắc văn hóa quê hương, dân tộc: quan họ, chèo, hát ru ... Theo em, những làn điệu trên có có phải là di sản văn hóa của Việt Nam không? Vì sao?

Phương pháp giải:

- Từ những hiểu biết của bản thân, hãy tìm và hát những làn điệu mang đậm bản sắc văn hóa quê hương, dân tộc

- Trả lời câu hỏi: “ Những làn điệu trên có có phải là di sản văn hóa của Việt Nam không?” Giải thích vì sao?

Lời giải chi tiết:

“Trúc xinh trúc mọc đầu đình

Em xinh em đứng một mình cũng xinh”

- Theo em, những làn điệu dân ca mang đậm bản sắc văn hóa quê hương, dân tộc chính là di sản văn hóa của Việt Nam.

- Bởi vì đây là những sản phẩm vật chất tinh thần có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Trả lời câu hỏi Khám phá 1 trang 25 SGK GDCD 7 – Kết nối tri thức:

a) Trong những bức ảnh trên, đâu là di sản văn hóa? Đâu không phải là di sản văn hóa? Em hãy chỉ ra đâu là di sản văn hóa vật thể, đâu là di sản văn hóa phi vật thể?

b) Theo em di sản văn hóa là gì?

c) Kể thêm những di sản văn hóa khác ở Việt Nam mà em biết?

Phương pháp giải:

- Quan sát bức tranh, chỉ ra đâu là di sản văn hóa văn hóa.

- Nêu được khái niệm về di sản văn hóa.

- Liệt kê thêm những di sản văn hóa khác ở Việt Nam mà em biết.

Lời giải chi tiết:

a.

b. Di sản văn hóa là những sản phẩm vật chất, tinh thần có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, được lưu truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác.

c. Những di sản văn hóa khác ở Việt Nam mà em biết: Phố cổ Hội An, Quần thể danh thắng Tràng An, Hoàng thành Thăng Long, Khu di tích Mỹ Sơn,...

Trả lời câu hỏi Khám phá 2 trang 27 SGK  GDCD 7 – Kết nối tri thức:

a) Di sản văn hóa phố cổ Hội An có ý nghĩa như thế nào với người dân Quảng Nam và cả nước?

b) Lễ Tịch điền có ý nghĩa như thế nào đối với người dân Hà Nam và cả nước?

c) Từ việc tìm hiểu ý nghĩa của các di sản văn hóa trên và những hiểu biết của bản thân, em hãy cho biết ý nghĩa của di sản văn hóa đối với con người và xã hội.

Phương pháp giải:

- Đọc thông tin và nêu được ý nghĩa của di sản văn hóa phố cổ Hội An, Lễ Tịch điền đối với người dân và cả nước.

- Từ việc tìm hiểu ý nghĩa của các di sản văn hóa trên và những hiểu biết của bản thân, nêu được ý nghĩa của di sản văn hóa đối với con người và xã hội.

Lời giải chi tiết:

a) Di sản văn hóa phố cổ Hội An có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với người dân Quảng Nam và cả nước vì:

- Lưu giữ những di sản văn hóa độc đáo

- Được xem như bảo bảo tàng sống về kiến trúc đô thị

- Lưu giữ một nền văn hóa phi vật thể đa dạng

b) Lễ Tịch điền có ý nghĩa quan trọng đối với người dân Hà Nam và cả nước vì không chỉ thể hiện sự quan tâm của các vị vua đối với người nông dân mà còn tuyên truyền , giáo dục các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ lòng biết ơn tiền thân, tích cực phát triển sản xuất nông nghiệp.

c) Ý nghĩa của di sản văn hóa đối với con người và xã hội:

Trong nước:

- Di sản văn hóa là tài sản của dân tộc, nói lên truyền thống của dân tộc, thể hiện công đức của các thế hệ tổ tiên trong công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc, thể hiện kinh nghiệm của dân tộc trên các lĩnh vực.

- Những di sản đó cần được giữ gìn, phát huy trong sự nghiệp xây dựng, phát triển nền văn hóa VN tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc và đóng góp vào kho tàng di sản văn hóa thế giới.

Thế giới:

- Tô đậm bản sắc riêng của dân tộc VN.

- Làm phong phú thêm kho tàng di sản văn hóa thế giới.

Trả lời câu hỏi Khám phá 3 trang 27 SGK  GDCD 7 – Kết nối tri thức:

a) Chính quyền và nhân dân xã V đã thực hiện những quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của các tổ chức, cá nhân trong việc bảo vệ di sản văn hóa như thế nào?

b) Hãy nêu quy định cơ bản của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của các tổ chức, cá nhân trong việc bảo vệ di sản văn hóa.

Phương pháp giải:

- Đọc thông tin và nêu được những việc làm chính quyền và nhân dân xã V đã thực hiện theo quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của các tổ chức, cá nhân trong việc bảo vệ di sản văn hóa.

- Nêu được những quy định cơ bản của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của các tổ chức, cá nhân trong việc bảo vệ di sản văn hóa...

Lời giải chi tiết:

a) Chính quyền và nhân dân xã V đã thực hiện những quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của các tổ chức, cá nhân trong việc bảo vệ di sản văn hóa:

+ Chăm lo bảo tồn ngăn chặn và xử lí nghiêm những hành vi phá hoại, ảnh hưởng đến di tích

+ Nhắc nhau giữ gìn, bảo vệ ,tôn tạo chùa luôn khang trang, sạch đẹp.

b) Điều 14 Luật Di sản văn hoá năm 2001 quy định: tổ chức, cá nhân có các quyền và nghĩa vụ sau đây:

1. Sở hữu hợp pháp di sản văn hoá;

2. Tham quan, nghiên cứu di sản văn hoá;

3. Tôn trọng, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hoá;

4. Thông báo kịp thời địa điểm phát hiện di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia, di tích lịch sử – văn hoá, danh lam thắng cảnh; giao nộp di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia do mình tìm được cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền nơi gần nhất;

5. Ngăn chặn hoặc đề nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền ngăn chặn, xử lí kịp thời những hành vi phá hoại, chiếm đoạt, sử dụng trái phép di sản văn hoá.

Trả lời câu hỏi Khám phá 4 trang 29 SGK  GDCD 7 – Kết nối tri thức:

a) Em hãy nêu những việc làm góp phần bảo tồn di sản văn hóa trong trường hợp và các bức tranh trên

b) Theo em, học sinh cần làm gì để góp phần giữ gìn, bảo vệ và phát triển di sản văn hóa ở Việt Nam?

Phương pháp giải:

- Đọc trường hợp, quan sát các tranh, nêu được những việc làm góp phần bảo tồn di sản văn hóa.

- Nêu được những việc làm học sinh cần làm để góp phần giữ gìn, bảo vệ và phát triển di sản văn hóa ở Việt Nam mà em biết.

Lời giải chi tiết:

a)

Trường hợp: Hồng đã biểu diễn điệu dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh trong các ngày lễ của trường và từ chối lời đề nghị biểu diễn các bài hát hiện đại của bạn cùng lớp.

Bức tranh 1: Bạn nhỏ đã giới thiệu di sản văn hóa của địa phương mình cho những người đến tham quan.

Bức tranh 2: Các bạn nhỏ đã thông báo cho chú công an về hành vi vẽ bậy lên bức tường ở đình làng của một số thanh niên để chú công an kịp thời xử lí được những hành vi phá hoại di sản văn hóa.

Bức tranh 3: Bạn nhỏ đã vẽ những bức tranh về hồ Gươm và giới thiệu với những vị du khách nước ngoài về di sản văn hóa của đất nước mình.

Bức tranh 4: Mọi người thường xuyên quét dọn, vệ sinh khu di tích để giữ khu di tích luôn luôn sạch sẽ.

b) Theo em, học sinh cần:

+ Tham gia các lễ hội truyền thống

+ Không vứt rác bừa bãi

+ Thường xuyên dọn dẹp vệ sinh, giữ gìn sạch đẹp các di sản văn hóa ở địa phương

+ Đi tham quan, tìm hiểu các di tích lịch sử, di sản văn hóa

+ Tôn trọng, học hỏi, tiếp thu tinh hoa văn hóa của các dân tộc khác trên thế giới để làm phong phú thêm bản sắc văn hóa của dân tộc mình

+ Lên án các hành vi cố ý phá hoại, làm ảnh hưởng đến di sản văn hóa.

Trả lời câu hỏi 1 trang 29 SGK  GDCD 7 – Kết nối tri thức:

Em đồng tình hay không đồng tình với ý kiến nào dưới đây? Vì sao?

a) Danh lam, thắng cảnh nổi tiếng của đất nước được UNESCO công nhận được gọi là di sản văn hóa.

b) Phải bảo tồn cả di sản văn hóa vật thể và di sản văn hóa phi vật thể.

c) Chỉ cơ quan nhà nước có thẩm quyền mới có thể bảo vệ được các di sản văn hóa.

d) Việc giữ gìn, bảo tồn các di sản văn hóa góp phần phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

e) Chỉ bảo vệ di tích lịch sử - văn hóa đã được Nhà nước xếp hạng.

Phương pháp giải:

- Đọc ý kiến và nêu lên quan điểm của bản thân.

- Giải thích lí do vì sao đồng tình hay không đồng tình với ý kiến đó.

Lời giải chi tiết:

a) Em đồng tình.

Bởi vì một danh lam, thắng cảnh được UNESCO công nhận là một sản phẩm vật chất hoặc tinh thần có giá trị lịch sử, văn hoá, khoa học được lưu truyền từ đời này sang đời khác, có giá trị nổi bật toàn cầu, có tầm ảnh hưởng vượt qua phạm vi quốc gia, và ảnh hưởng đến toàn thế giới, chứa đựng những nét riêng biệt, cho nên nó là di sản văn hóa của đất nước.

b) Em đồng tình.

Bởi vì mỗi một di sản văn hóa đều có giá trị riêng của nó, đều đem lại giá trị và có ý nghĩa đối với con người và xã hội. Vì vậy mọi di sản văn hóa đều cần được bảo tồn.

c) Em không đồng tình.

Bởi mỗi di sản văn hóa đều thuộc sở hữu của tất cả mọi người. Vậy nên tất cả mọi người đều có trách nhiệm phải bảo vệ di sản văn hóa, thực hiện những việc làm phù hợp với lứa tuổi và khả năng của bản thân để góp phần bảo tồn di sản văn hóa.

d) Em đồng tình.

Bởi các di sản văn hóa chứa đựng những nét tinh hoa và bản sắc dân tộc riêng của Việt Nam từ xa xưa đến nay. Phải bảo tồn và giữ gìn những nét tinh hoa ấy mới có thể gìn giữ được nét đặc trưng của Việt Nam, từ đó nâng tầm giá trị nền văn hóa.

e) Em không đồng tình.

Bởi vì mỗi một di tích lịch sử - văn hóa đều chứa đựng những câu chuyện riêng, những ý nghĩa lịch sử và văn hóa riêng, mang bản sắc dân tộc Việt Nam. Vì vậy chúng ta cần phải bảo vệ mọi di tích lịch sử - văn hóa.

Trả lời câu hỏi 2 trang 30 SGK  GDCD 7 – Kết nối tri thức:

Em hãy nhận xét các hành vi dưới đây:

a) Mỗi khi đi tham quan các di tích lịch sử, H thường khắc tên mình lên tượng đài, bức tượng, thân cây,... để đánh dấu những nơi mình đã tới.

b) T nhắc nhở các bạn trong xóm không nên chăn thả gia súc trong khu di tích lịch sử.

c) Cuối tuần, M thường rủ các bạn tới nhà bác K - một nghệ nhân hát chèo - để học hát.

d) N tích cực học ngoại ngữ để có thể giới thiệu về những danh lam thắng cảnh của quê hương mình với du khách nước ngoài.

Phương pháp giải:

- Đọc thông tin và nêu được nhận xét về hành vi của các bạn trong mỗi trường hợp

Lời giải chi tiết:

a) Hành vi của H là phá hoại những di sản văn hóa của dân tộc. Nếu như ai cũng làm giống H thì các bức tượng sẽ bị xây xát và không còn giữ được nguyên hình.

b) Hành vi của T đã góp phần bảo tồn di sản văn hóa. Bởi vì T biết ngăn chặn những hành vi gây ảnh hưởng xấu đến khu di tích lịch sử.

c) Hành vi của M đã góp phần giữ gìn di sản văn hóa. Bằng cách chăm chỉ đến nhà bác K để học, điệu hát chèo sẽ được tiếp tục lưu truyền đến những đời sau.

d)  Hành động của N đã góp phần bảo vệ di sản văn hóa. Vì muốn các danh lam thắng cảnh của quê hương mình được biết đến rộng rãi trên toàn thế giới nên N đã cố gắng học tốt ngoại ngữ để giới thiệu những danh lam thắng cảnh đó với người nước ngoài

Trả lời câu hỏi 3 trang 30 SGK  GDCD 7 – Kết nối tri thức:

Xử lí tình huống

a) Trên đường đi học về, Q và H phát hiện mấy thanh niên lấy trộm cổ vật trong ngôi chùa của làng. Q rủ H đi báo công an nhưng H từ chối và nói:" Việc đó nguy hiểm lắm, nếu họ biết mình tố cáo sẽ trả thù chúng mình đấy!"

Nếu là Q, em sẽ làm gì?

b) Khi vào chùa cúng bà, C thấy một số bạn gõ chuông, xoa tay nên các bức tượng phật để cầu may

Nếu là C, em sẽ làm gì?

Phương pháp giải:

Đọc tình huống và nêu được lời khuyên đối với Q và C.

Lời giải chi tiết:

a) Nếu là Q, em sẽ nói với H rằng “ Việc ăn trộm của những thanh niên kia là hành động sai trái, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến di tích văn hóa của địa phương” Hơn nữa, công an sẽ đảm bảo không tiết lộ danh tính người tố giác, cho nên Q và H sẽ không bị trả thù”

b) Nếu là C, em sẽ đến nhắc nhở các bạn rằng không nên gõ chuông và xoa tay lên tượng Phật. Thứ nhất việc gõ chuông sẽ làm ảnh hưởng đến những người đi lễ chùa. Thứ hai, nếu như xoa tay lên tượng Phật thì về sau những bức tượng đó sẽ bị mòn đi, gây mất mĩ quan, làm ảnh hưởng xấu đến ngôi chùa.

Trả lời câu hỏi 4 trang 30 SGK  GDCD 7 – Kết nối tri thức:

Địa phương nơi em sinh sống có di sản văn hóa nào? Em đã làm gì để bảo vệ di sản văn hóa đó?

Phương pháp giải:

- Tìm hiểu và chia sẻ về di sản văn hóa ở địa phương nơi em sinh sống.

- Nêu những việc làm bản thân đã làm để bảo vệ di sản văn hóa đó.

Lời giải chi tiết:

Địa phương nơi em sinh sống có di tích văn hóa Vịnh Hạ Long. Vịnh Hạ Long Được “ví von” như một tác phẩm nghệ thuật tuyệt vời được tạo ra bởi “bàn tay” vĩ đại của “Mẹ thiên nhiên”. Tại đây, hàng loạt các đảo đá, hang động được xen kẽ nhau tạo nên một không gian vô cùng hùng vĩ và huyền bí. Ngoài ra, Vịnh Hạ Long còn được biết đến với hệ sinh thái rừng ngập mặn, rừng cây nhiệt đới, rạn san hô,.. vô cùng đa dạng. Chính vì những đặc trưng riêng “hiếm có khó tìm” này, năm 1994 Vịnh Hạ Long đã chính thức “ghi tên” vào danh sách di sản văn hóa thế giới.

Em vô cùng tự hào về di tích văn hóa của quê hương. Em luôn tự nhủ với bản thân sẽ không vứt rác bừa bãi khi tham quan vịnh đồng thời chăm chỉ trau dồi và rèn luyện khả năng ngoại ngữ để mai sau có thể giới thiệu di sản văn hóa của quê hương đến với bạn bè khắp thế giới.

Trả lời câu hỏi 1 trang 30 SGK  GDCD 7 – Kết nối tri thức:

Em cùng các bạn trong nhóm tìm hiểu, sưu tầm tranh, ảnh, tư liệu về các di sản văn hóa của địa phương ,... sau đó, thiết kế thành một tờ báo tường và thuyết trình về ý nghĩa của các di sản văn hóa đó.

Phương pháp giải:

- Cùng các bạn trong nhóm tìm hiểu, sưu tầm tranh, ảnh, tư liệu về các di sản văn hóa của địa phương

- Thuyết trình về ý nghĩa của các di sản văn hóa đó.

Lời giải chi tiết:

Nghi lễ và trò chơi kéo co tập trung ở vùng trung du, Đồng bằng sông Hồng và Bắc Trung Bộ với trung tâm là các tỉnh Vĩnh Phúc, Bắc Ninh và thành phố Hà Nội. Bên cạnh đó, di sản còn được thực hành thường xuyên bởi các tộc người ở miền núi phía Bắc như người Tày, người Thái và người Giáy (Lào Cai) - vốn là những cư dân trồng lúa sớm trong lịch sử. Ngày 2/12/2015, Nghi lễ và trò chơi kéo co ở Việt Nam, Campuchia, Hàn Quốc và Philippines chính thức được UNESCO ghi danh vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Ý nghĩa của trò chơi kéo co:  cầu cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu hay những tiên đoán liên quan đến sự thành công hay thất bại của nỗ lực trồng cấy. Không những thế nó còn mang đến không khí vui vẻ và thu hút được rất nhiều người tham gia cổ vũ.

Trả lời câu hỏi 1 trang 30 SGK  GDCD 7 – Kết nối tri thức:

Em hãy lập và thực hiện kế hoạch bảo vệ một di sản ở địa phương em theo bảng gợi ý sau:

Phương pháp giải:

Lập kế hoạch bảo vệ một di sản ở địa phương bằng cách

- Tìm hiểu tên di sản và nêu lên biện pháp bảo vệ di sản đó.

- Thời ra thực hiện trong bao lâu? Thu được kết quả như thế nào?

Lời giải chi tiết: