5. Bài 29. Cơ cấu, vai trò và đặc điểm công nghiệp, các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển và phân bố công nghiệp

? mục I

Trả lời câu hỏi 1 mục I trang 109 SGK Địa lí 10

Dựa vào thông tin trong bài và hiểu biết của bản thân em hãy trình bày cơ cấu ngành công nghiệp theo các cách phân loại khác nhau.

Phương pháp giải:

Đọc thông tin mục 1 (Cơ cấu) kết hợp hiểu biết của bản thân.

Lời giải chi tiết:

Cơ cấu ngành công nghiệp theo các cách phân loại khác nhau:

- Theo tính chất tác động đến đối tượng lao động (2 nhóm chính): công nghiệp khai thác và công nghiệp chế biến.

- Theo công dụng kinh tế của sản phẩm: công nghiệp sản xuất tư liệu sản xuất và công nghiệp sản xuất vật phẩm tiêu dùng.

Trả lời câu hỏi 2 mục I trang 109 SGK Địa lí 10

Dựa vào thông tin trong bài và hiểu biết của bản thân, em hãy cho biết vai trò của ngành công nghiệp trong đời sống và phát triển kinh tế.

Phương pháp giải:

Đọc thông tin mục 2 (Vai rò) và kết hợp hiểu biết của bản thân.

Lời giải chi tiết:

Vai trò của ngành công nghiệp trong đời sống và phát triển kinh tế:

- Ở nhiều quốc gia, công nghiệp chiếm tỉ trọng cao trong cơ cấu GDP.

- Sản phẩm công nghiệp cung cấp tư liệu sản xuất, nguồn nguyên liệu cho các ngành kinh tế khác, đồng thời là những mặt hàng xuất khẩu.

- Giải quyết việc làm cho người lao động; tăng thu nhập; cải thiện đời sống văn hóa, văn minh cho người dân.

- Góp phần củng cố an ninh quốc phòng cho đất nước.

Trả lời câu hỏi 3 mục I trang 110 SGK Địa lí 10

Dựa vào thông tin trong bài và hiểu biết của bản thân, em hãy trình bày đặc điểm ngành công nghiệp.

Phương pháp giải:

Đọc thông tin mục 3 (Đặc điểm) và hiểu biết của bản thân.

Lời giải chi tiết:

Đặc điểm ngành công nghiệp:

- Sản xuất công nghiệp gắn với máy móc, gồm nhiều công đoạn phức tạp.

- Các cuộc cách mạng công nghiệp với tác động của công nghệ số làm thay đổi mạnh mẽ cơ cấu ngành công nghiệp và hình thức tổ chức sản xuất công nghiệp.

- Sản xuất công nghiệp có sự tập trung hóa, chuyên môn hóa và hợp tác hóa.

- Ngày càng tham gia mạnh mẽ vào chuỗi giá trị toàn cầu.

- Sản xuất công nghiệp ngày càng chú trọng đến bảo vệ môi trường.

? mục II

Trả lời câu hỏi mục II trang 110 SGK Địa lí 10

Dựa vào thông tin trong bài và những hiểu biết của bản thân, em hãy phân tích ảnh hưởng của các nhân tố tới sự phát triển và phân bố ngành công nghiệp.

Phương pháp giải:

Đọc thông tin mục II (Các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố ngành công nghiệp) kết hợp hiểu biết của bản thân.

Lời giải chi tiết:

Các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố ngành công nghiệp:

- Vị trí địa lí: ảnh hưởng đến sự lựa chọn và phân bố cơ sở sản xuất công nghiệp (vị trí giáp biển, các đầu mối giao thông, các mỏ khoáng sản, các đô thị,…).

- Điều kiện kinh tế - xã hội: vai trò quyết định.

+ Dân cư và nguồn lao động: vừa cung cấp nhân lực trong sản xuất vừa là thị trường tiêu thụ => ảnh hưởng đến quy mô phát triển và phân bố ngành công nghiệp.

+ Cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất – kĩ thuật: nền tảng thúc đẩy sự hợp tác trong sản xuất.

+ Tiến bộ khoa học – công nghệ: làm xuất hiện các ngành mới, sự thay đổi trong phân bố ngành công nghiệp.

+ Nguồn vốn và thị trường: ảnh hưởng đến cơ cấu, quy mô của ngành.

+ Chính sách: tác động đến xu hướng phát triển, các hình thức tổ chức lãnh thổ, phân bố,… của ngành công nghiệp.

- Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên:

+ Nguồn tài nguyên ảnh hưởng đến cơ cấu, quy mô phát triển và phân bố ngành công nghiệp.

+ Nguồn nước và quỹ đất: tác động đến sự phân bố ngành công nghiệp.

Luyện tập

Giải bài luyện tập 1 trang 110 SGK Địa lí 10

Vẽ sơ đồ phân loại cơ cấu ngành công nghiệp theo tính chất tác động đến đối tượng lao động.

Phương pháp giải:

- Dựa vào kiến thức đã học về cơ cấu ngành công nghiệp.

- Theo tính chất tác động đến đối tượng lao động, ngành công nghiệp được chia thành 2 nhóm chính: công nghiệp khai thác và công nghiệp chế biến.

Lời giải chi tiết:

Giải bài luyện tập 2 trang 110 SGK Địa lí 10

Lấy ví dụ minh họa về một trong những đặc điểm của ngành công nghiệp.

Phương pháp giải:

Chọn 1 trong 5 đặc điểm của ngành công nghiệp đã học để lấy ví dụ.

Lời giải chi tiết:

Ví dụ: Sản xuất công nghiệp gắn với máy móc, gồm nhiều công đoạn phức tạp.

=> Công nghiệp khai thác dầu khí gồm các công đoạn phức tạp: khai thác, chế tách, lọc, vận chuyển (thường bằng các tàu dầu và đường ống), tiếp thị các sản phẩm dầu mỏ.

Vận dụng

Giải bài vận dụng trang 110 SGK Địa lí 10

Lựa chọn tìm hiểu một nhân tố có thể ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố ngành công nghiệp tại tỉnh hoặc thành phố trực thuộc Trung ương nơi em đang sống.

Phương pháp giải:

Dựa vào hiểu biết thực tế của bản thân kết hợp tìm kiếm thông tin trên Internet, sách báo,…

Lời giải chi tiết:

Ví dụ: Nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố ngành công nghiệp ở Hà Nội (Điều kiện kinh tế - xã hội):

Hà nội là một thành phố đông dân (trên 8,2 triệu người – 2020) => Thuận lợi để phát triển các ngành công nghiệp cần nhiều lao động như dệt – may, giày – da, công nghiệp thực phẩm,… Đồng thời, dân số đông cũng là thị trường tiêu thụ rộng lớn các sản phẩm này ở Hà Nội.